Prezydent podpisał nowelę kodeksu karnego, która przewiduje częstsze orzekanie kary grzywny i ograniczenia wolności, zaś rzadsze więzienia w zawieszeniu.
Komunikat ze strony prezydent.pl:
Celem ustawy jest walka z dwoma problemami wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych tj. nadmierną przewlekłością postępowań oraz nadmierną długotrwałością stosowanego w Polsce tymczasowego aresztowania.
Najważniejsze zmiany wprowadzane ustawą:
1) zwiększenie kontradyktoryjności postępowań w sprawach karnych – w zamyśle autorów reformy sąd powinien pełnić rolę raczej biernego arbitra, który po przeprowadzeniu przez strony dowodów, uprzednio wnioskowanych przez strony i dopuszczonych przez sąd, wyda sprawiedliwe rozstrzygnięcie. Inicjatywa dowodowa należeć będzie zatem do stron (głównie oskarżyciela z uwagi na zasadę domniemania niewinności), zaś sąd będzie mógł wprowadzić do procesu dowód jedynie w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych wypadkach,
2) konsekwencją przemodelowania postępowania w sprawach karnych jest konieczność zapewnienia szerokiego dostępu do obrony z urzędu – tylko na etapie postępowania przygotowawczego wyznaczenie obrońcy z urzędu wymagało będzie wykazania braku możliwości poniesienia kosztów obrony. W postępowaniu sądowym wyznaczenie obrońcy z urzędu następować będzie na wniosek oskarżonego, bez związku z jego sytuacją majątkową. Jednakże oskarżony, w zależności od wyników procesu, będzie mógł zostać obciążony kosztami obrony. Nowością jest możliwość ustanawiania obrońcy celem udziału w określonej czynności procesowej,
3) jednym z głównych celów nowelizacji było zatem poszerzenie możliwości reformatoryjnego orzekania przez sąd odwoławczy (zmiana orzeczenia, bez zwrotu sprawy sądowi pierwszej instancji), z zapewnieniem jednak stosownych gwarancji, zwiększających możliwości bezpośredniego zetknięcia się przez sąd z dowodami,
4) rezygnacja z postępowania uproszczonego, z uwagi na fakt, że omawianą nowelizacją zlikwidowano większość różnic między postępowaniem zwykłym a uproszczonym,
5) rozszerzenie możliwości zawierania porozumień procesowych np. wnioskowania przez prokuratora o skazanie bez rozprawy na wszystkie występki (obecnie możliwość ta dotyczy jedynie występków zagrożonych karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności),
6) wprowadzenie możliwości uzyskania odszkodowania i zadośćuczynienie również za niesłuszne zastosowanie środka karnego (np. zawieszenie w wykonywaniu zawodu, nakazanie powstrzymania się z prowadzeniem działalności gospodarczej, zakaz opuszczania kraju),
7) fundamentalny charakter mają zmiany związane z udziałem radców prawnych
w postępowaniu karnym. W obecnym stanie prawnym obrońcą w postępowaniu karnym lub karnym skarbowym może być jedynie adwokat. Ustawa dopuszcza do bycie obrońcami również radców prawnych. Pomoc prawna polegająca na występowaniu przez radcę prawnego w charakterze obrońcy w sprawach o przestępstwa i przestępstwa skarbowe nie będzie mogłaby być świadczona jedynie przez radców prawnych pozostających
w stosunku pracy, z wyj. zatrudnienia pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych,
8) zmiana sposobu karania za czyn polegający na prowadzeniu w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem podobnie działającego środka, na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu pojazdu innego, niż mechaniczny (np. roweru). Ustawodawca zrezygnował z penalizacji tego czynu w Kodeksie karnym. Po wejściu w życie przepisów czyn ten będzie wykroczeniem, zagrożonym karą w postaci: aresztu od 5 do 30 dni, ograniczenia wolności trwającej miesiąc i kary grzywny od 20 do 5000 zł. Obok kary można będzie orzec także środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju od 6 miesięcy do 3 lat,
9) ustawa wprowadza zmianę prawa karnego materialnego i prawa wykroczeń dotyczącą podniesienia granicy wysokości szkody w przypadku tzw. czynów przepołowionych (czyny, w przypadku których przekroczenie pewnego poziomu wysokości szkody decyduje
o odpowiedzialności bądź za przestępstwo, bądź za odpowiednie wykroczenie). Dotyczy to czynów kwalifikowanych jako zabór cudzej rzeczy ruchomej (art. 278 § 1 Kodeksu karnego – 119 § 1 Kodeksu wykroczeń), przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej (art. 284 § 1 k.k. – art. 119 § 2 k.w.), zniszczenie mienia (art. 288 § 1 k.k. – art. 124 k.w.) oraz paserstwo umyślne i nieumyślne (art. 291 k.k. i art. 292 k.k./ art. 122 § 1 k.k. i art. 122 § 2 k.k.), gdzie granica między przestępstwem a wykroczeniem wynosi 250 zł. W przypadku wyrębu i zaboru drzewa w lesie (art. 290 § 1 k.k./120 k.w.) próg ten został ustalony na kwotę 75 zł. Kradzież lub przywłaszczenie rzeczy nie przekraczające ¼ minimalnego wynagrodzenia (obecnie 1 600 zł) stanowić będzie wykroczenie, zaś powyżej tej kwoty przestępstwo.